1. Wat doet Durogesic en waarbij wordt het gebruikt?

Fentanyl behoort tot de groep geneesmiddelen die morfineachtige pijnstillers of opiaten worden genoemd. Het heeft een sterke pijnstillende werking. Artsen schrijven het voor bij pijn. Pijn Oorzaak Een beschadigd deel van het lichaam stuurt via gevoelszenuwen een 'bericht' aan de hersenen. De hersenen reageren hierop. Bijvoorbeeld door de handen weg te trekken van een hittebron en met emoties, zoals angst. In veel situaties zijn deze reacties nuttig, maar bij ziekte, operaties en eerdere verwondingen is dat vaak niet meer zo. Pijnbestrijding Pijnbestrijding gaat meestal via een stappenplan. Pijnstillers als paracetamol en ibuprofen vormen hierin de eerste stap. Deze zijn bij vele soorten pijn effectief en hebben weinig bijwerkingen. Als deze niet voldoende (meer) werken, schrijft de arts sterkere pijnstillers voor. Tweede-stapmiddelen zijn codeïne en tramadol. Derde-stapmiddelen zijn de morfineachtige pijnstillers, zoals morfine en fentanyl. Als heftige pijn wordt verwacht, zoals na sommige operaties, zal de arts meteen een sterke pijnstiller voorschrijven. Dit wordt dan na enkele dagen afgebouwd en vervangen door een minder sterke pijnstiller. Werking Fentanyl zorgt ervoor dat het 'bericht' in de hersenen niet of minder sterk aankomt. Hierdoor voelt u de pijn minder en reageert u er rustiger op. Effect De werking van de fentanylpleister is pas na 12 tot 24 uur optimaal. De pleister is daarom niet geschikt voor de bestrijding van acute pijn. Gedurende de eerste twaalf uur na het opplakken van de eerste pleister moet u daarom de pijnstiller blijven gebruiken die u daarvoor innam. Dat is meestal morfine. Bij pijn die niet constant is, maar op kan vlammen (doorbraakpijn) moet u ook nog een snel en kortwerkende pijnstiller gebruiken, bijvoorbeeld morfine in drank- of tabletten. De pleister met fentanyl is dan bedoeld voor de algemene pijnstilling en de tabletten of drank worden dan, zo nodig, daarnaast gebruikt bij doorbraakpijn. Een pleister kan 72 uur (drie dagen) lang werken. De pleister is geschikt voor langdurige chronische pijn, met name als andere pijnstillers wegens slikklachten niet kunnen worden gebruikt. De werking van de fentanylinjectie begint binnen enkele minuten, en is na ongeveer een half uur weer uitgewerkt.

2. Op welke bijwerkingen moet ik letten?

Behalve het gewenste effect kan Durogesicbijwerkingen geven. De belangrijkste bijwerkingen zijn sufheid, verstopping, misselijkheid, duizeligheid, droge mond, moeilijk kunnen plassen en jeuk. Regelmatig Sufheid, slaperigheid en een verminderd reactievermogen. Dit is vooral lastig bij activiteiten waarbij uw oplettendheid erg nodig is, zoals autorijden, het beklimmen van een ladder of het bewaken van een proces op het werk. Onderneem daarom geen risicovolle activiteiten. Deze bijwerking gaat na enkele dagen tot weken vanzelf over als u gewend bent geraakt aan het middel. De rust die optreedt als u geen last meer heeft van pijn, wordt soms verward met sufheid en slaperigheid. Misselijkheid en braken. Meestal gaat deze bijwerking over als u na enkele dagen aan Durogesic gewend bent geraakt. Meestal helpt het om even te gaan liggen als u zich misselijk voelt. Verstopping (obstipatie). Gebruik, als dat mogelijk is, vezelrijke voeding en drink veel. Meestal schrijft uw arts, als u fentanyl gebruikt, ook een laxerend middel voor. Raadpleeg uw arts als u tijdens gebruik van fentanyl last heeft van verstopping. Duizeligheid, vooral bij opstaan uit bed of uit een stoel. Dit gaat in het algemeen over als u na een paar dagen gewend bent geraakt aan Durogesic. Als u zich duizelig voelt, sta dan niet te snel op uit bed of een stoel. U kunt dan het beste gaan liggen en de benen wat hoger leggen, bijvoorbeeld op een kussen. Zweten en blozen. Dit gaat na een paar dagen vanzelf over. Moeilijk kunnen plassen. Dit is vooral van belang als u al moeite met plassen heeft door een vergrote prostaat. Neem contact op met uw arts zodra u plasproblemen bemerkt. Verwardheid, stemmingsveranderingen en hallucinaties. Dit komt vooral voor bij ouderen. Raadpleeg uw arts als de verwardheid niet na een aantal dagen tot weken overgaat. Soms Jeuk, huiduitslag en galbulten. Dit kan wijzen op overgevoeligheid. Neem contact op met uw arts, zodat deze kan bepalen of u overgevoelig voor Durogesic bent. Bij een pleister met fentanyl verdwijnen de verschijnselen meestal binnen 24 uur na verwijderen van de pleister. Tragere ademhaling. Ademhalingsmoeilijkheden komen alleen voor bij zeer hoge doseringen. Als u lijdt aan een luchtwegaandoening, zoals astma of COPD (longemfyseem), kunt u hier eerder last van krijgen. Vraag uw arts om advies. Spierkrampen. Na langdurig gebruik kan lichamelijke verslaving optreden. Dit komt doordat het lichaam na verloop van tijd went aan fentanyl. Dit kan geen kwaad. Alleen als het gebruik van fentanyl plotseling wordt gestopt, kunt u last krijgen van ontwenningsverschijnselen. Dit kan worden voorkomen door het gebruik langzaam af te bouwen. Geestelijke verslaving komt bij gebruik als pijnstiller echter bijna nooit voor. Zeer zelden Slaapapneu, een kortdurende periode van ademhaling tijdens de slaap. Dit middel kan slaapapneu veroorzaken. Als u al eerder last van slaapapneu heeft gehad, kunt u hier meer last van krijgen. Neem contact op met uw arts als u merkt dat u nachtelijke aanvallen van stokkende ademhaling heeft of wanneer deze verergeren. Raadpleeg uw arts als u te veel last heeft van één van de bovengenoemde bijwerkingen, of als u andere bijwerkingen ervaart waar u zich zorgen over maakt.

3. Heeft Durogesic een wisselwerking met andere medicijnen?

De medicijnen met de belangrijkste wisselwerkingen zijn andere middelen die het reactievermogen verminderen en middelen die de werking van opiaten tegengaan. Andere middelen die het reactievermogen verminderen. Bij deze middelen is vaak op de verpakking een gele waarschuwingssticker geplakt. De effecten op bijvoorbeeld de rijvaardigheid versterken elkaar. Rijd zeker geen auto als u twee of meer van dergelijke middelen gebruikt. Naltrexon. Dit is een middel dat de werking van fentanyl en andere opiaten tegengaat. Het kan juist om deze reden worden gebruikt bij mensen die een overdosis opiaat hebben binnen gekregen. Naltrexon wordt echter ook gebruikt bij mensen die alcoholverslaafd zijn. Mensen die het om die reden gebruiken, moeten er rekening mee houden dat fentanyl en andere morfineachtige pijnstillers bij hen minder werkzaam zijn. Als u al fentanyl gebruikt en u krijgt naltrexon erbij kunt u last krijgen van ontwenningsverschijnselen. Pentazocine, buprenorfine en nalbufine zijn pijnstillers die de werking van fentanyl tegen gaan. Als u fentanyl gebruikt en u krijgt één van deze middelen erbij kunt u last krijgen van ontwenningsverschijnselen. Overleg hierover met uw arts.

4. Als ik Durogesic gebruik, mag ik dan...

autorijden? Rijd geen auto, zeker niet gedurende de eerste weken dat u Durogesic gebruikt. Kijk na twee weken hoeveel last u heeft van sufheid. Meent u dat u kunt autorijden, vraag dan iemand om de eerste keren naast u te zitten en uw rijvaardigheid te beoordelen. Deze persoon kan bekijken of u met wisselende snelheden rijdt, slingert of geirriteerd reageert op normaal gedrag van medeweggebruikers. Voor uzelf is het vaak moeilijk te zien of u minder goed rijdt. Tips voor als u na enige tijd wilt autorijden Rijd niet als u onscherp ziet, moeite hebt u te concentreren of wakker te blijven, of als u niet weet langs welke route u naar een bestemming bent gereden. Drink absoluut geen alcohol als u gaat rijden. Alcohol versterkt de versuffende bijwerking van fentanyl in belangrijke mate. Rijd alleen korte afstanden of neem bij lange afstanden veel pauzes. alcohol drinken? Alcohol versterkt het versuffende effect van Durogesic. Ook als u hier niets meer van merkt, omdat u gewend bent geraakt aan fentanyl, kunt u door het gebruik van alcohol erg suf worden. Beperk daarom het gebruik van alcohol en drink het liever niet. alles eten? U mag alles eten.

5. Kan ik Durogesic gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?

Zwangerschap Bent u zwanger of wilt u zwanger worden, overleg dan met uw arts of u kunt blijven gebruiken. Borstvoeding Wilt u borstvoeding gaan geven, overleg dan met uw arts of u Durogesic kunt blijven gebruiken.

6. Hoe moet ik Durogesic gebruiken?

Als u langdurig een sterke pleister heeft gebruikt is het verstandig niet van de ene op de andere dag te stoppen. U kunt dan namelijk last krijgen van ontwenningsverschijnselen. Om dit te voorkomen, moet u het gebruik langzaam afbouwen door eerst een aantal dagen een minder sterke pleister plakken. Overleg hierover met uw arts. Het gebruik van minder sterke pleisters kunt u wel in een keer stoppen. Neem contact op met uw arts als u last krijgt van een van de volgende ontwenningsverschijnselen: onrust, diarree, hartkloppingen, loopneus, niezen, kippenvel, koorts, zweten, rillen, gapen, verlies van eetlust, misselijkheid en maagkrampen.

Deze tekst is opgesteld door het (WINAp). Deze tekst is gebaseerd op de bijsluiter van het beschreven geneesmiddel en op andere, wetenschappelijke bronnen. (07/2008)