Wat is luisteren? Mogen/kunnen we nog emoties tonen?
Probeer te horen én te zien wat iemand voelt. Wat steekt er achter die
gevoelens? Tracht te ontdekken en te begrijpen. Sta niet direct klaar met je
(weliswaar goed bedoelde) raad of hulp.
Bij confrontatie met chronisch zieken moeten we proberen
met elkaar een weg te gaan en dit is niet gemakkelijk als pijn, verdriet of
een jarenlange ziekte je leven teistert. We hebben niet meer geleerd te praten
van hart tot hart, te delen met elkaar, wij zijn meer individu dan ooit tevoren
in de geschiedenis.
Gevoelens van verdriet, angst, kwaadheid mogen niet meer
getoond worden, enkel content zijn met elkaar, dat kan nog. Van kindsbeen af
moeten we slim worden, mentaal sterk worden. Maar bij moeilijke emoties klappen
we dicht, we slikken, we bouwen een muurtje, zo komen velen echt alleen te staan.
Het is belangrijk ankers te vinden: personen die men
onvoorwaardelijk vertrouwt, waar men zich veilig bij voelt, met wie men kan
delen. Naasten moeten leren omgaan met elkaar, leren troosten. Wat kan troost
zijn voor een zieke, een partner? Een zakdoek, een hand op de schouder, een
knuffel, samen verder gaan.
Zowel positieve als negatieve gevoelens horen bij het
leven. Emoties toelaten is geen teken van zwakte: "Ze zeggen dat ik mij
laat gaan!" We moeten leren onze gevoelens te uiten, te verwerken, zoniet
komen er lichamelijke klachten, ook bij kinderen.
Als emoties de bovenhand nemen, gaan zij leiden. Het kan ontaarden, het beneemt
je, maakt je verbitterd, je hebt geen ruimte meer voor andere dingen.
Chronische zorgen kunnen leiden naar angsten waar je
geen weg mee weet, je raakt opgebrand. Leer omgaan met je emoties, het uiten
van onze gevoelens is een belangrijke sociale vaardigheid.
Onze 4 basisgevoelens zijn: kwaadheid, verdriet, angst
en blijheid. Zij mogen en moeten er zijn.
1. Kwaadheid.
Kwaadheid begint met irritatie. We onderdrukken ze, we willen mekaar sparen
en zo hoopt die irritatie zich op tot kwaadheid. Probeer dit te voorkomen door
de irritatie uit te spreken, in alle openheid en met respect voor elkaar. Als
boosheid zich opstapelt kan die tot uitbarsting komen, hopelijk richt ze niet
te veel schade aan.
Als ze echter blijft zitten, wordt het woede. Ongecontroleerde woedeuitbarstingen
leiden vaak tot familiedrama's. Als woede zich naar binnen keert, leidt deze
tot zelfvernietiging, zelfs tot zelfmoord. "Hij kon het niet meer aan"
betekent vaak dat hij geen steun of hulp kreeg van anderen.
Zorg voor elkaar staat tegenover het individualisme.
Het gebrek aan sociale omkadering wordt tegenwoordig vervangen door professionele
hulpverlening. Eens goed schreeuwen in een bos of open veld kan enorm opluchten.
Opstapeling kan je vermijden door jezelf te observeren, bewust te worden van
de irritatie en er iets aan doen. Door met elkaar te praten worden veel conflicten
voorkomen.
2. Verdriet
Verdriet toont zich zelden in tranen. Het is een verwerking van verschillende
emoties, ieder op zijn eigenste manier.
Hoe maak ik chronisch ziek zijn tot het mijne? Hoe leer ik daarmee leven?
Probeer het een plek te geven, ga op zoek, samen met je dierbaren. Rouwen
is een groot verdriet verwerken. De taak van rouwen is het verdriet draaglijk
maken. Hiervoor moeten we 4 stadia doorlopen:
a) Realiseren van verdriet:
Ik ben ziek en word nooit meer gezond. Delen van het eigen lichaam laten het
afweten: "Ik kan niet meer". Ook de partner wordt geconfronteerd met
die vaak blijvende beperkingen. Het duurt soms maanden, zelfs jaren, voor we
ten volle beseffen wat dit omvat. Doodgaan is niet meer terugkomen, is iemand
verliezen.
b) Doorworstelen van alle pijn die daaraan is verbonden:
De chronisch zieke heeft veel te maken met onbegrip, ongeloof, zelfs in eigen
omgeving: "Ge ziet er toch goed uit!"
Wat kan ik nog met mijn leven doen? Ga op zoek, vraag hulp. Durf te vragen:
"Luister naar mij, probeer mij te begrijpen".
Als je geen weg kunt met je verdriet word je vervelend, verbitterd, depressief.
Ook kinderen moet je de ruimte geven om verdriet, ziekzijn toe te laten. Ga
met hen op weg, ook zij hebben nood aan mensen met wie ze kunnen delen.
Het is belangrijk ankers te vinden. Het delen van verdriet en pijn is soms het
moeilijkst met wie je dierbaar is.
Zonder gevoelens van egoïsme, van schuld, moet zowel de zieke als degene
die hem omringt een stukje voor zichzelf nemen. Je kan pas goed voor een ander
blijven zorgen als je ook voor jezelf zorgt, zoniet ga je kopje onder. Zelfzorg
is absoluut noodzakelijk!
Ook in ziekzijn, bij pijn of afscheid-nemen, moet je geniet-momenten toelaten.
Wat kan nog? Waar voel ik mij goed bij?
c) Verdriet een plaats geven:
kan in een andere manier van leven, soms op een ander niveau: het spirituele,
het metafysische.
Veel mensen blijven steken bij het primaire denken, ze kunnen niet zo goed omgaan
met het emotionele, het spirituele, met intuïtie.
Verdriet een plaats geven, met een eigen waarde, is een lange zoektocht, soms
van jaren.
d) Opening maken voor andere dingen:
Waar je van geniet, positieve dingen. Hoe kan ik nog op een waardevolle manier
van harte terug leven? (Marinus Van den Berg)
Tracht te kijken achter het gedrag van iemand. Wat is het echte probleem?. Zeg
niet te vlug: "De bui zal wel overgaan." Dit mag soms, maar niet te
vaak gebeuren. Je kan stoten op opgekropte zaken.
3. Angst
Onze maatschappij onderging veel fundamentele veranderingen, andere samenlevingsnormen.
Bij echtscheiding voelt men zich vaak verlaten, ook de kinderen. Het individualisme
brengt eenzaamheid mee. De vraag naar perfectie legt een grote druk op mensen.
Dit leidt tot angst die zo groot kan worden dat deze ontaardt in zelfmoord,
ook bij jongeren, zelfs bij kinderen.
Probeer daarom angst te uiten, bespreekbaar te maken. Leer er mee omgaan, zoniet
krijg je lichamelijke klachten of word je depressief. Perfectie hoeft niet,
wees blij dat je fouten mag maken. Bij het begeleiden van angstige mensen kan
je vaak enkel zeggen: "Ik kan met jou op weg gaan."
Elk kind zou de gelegenheid moeten krijgen om in geborgenheid op te groeien,
zo kan het later evenwichtiger omgaan met emoties.
4. Blijheid
Zelfs bij het omringen van zieken kan er blijheid zijn. Wat doe ik als zieke
voor mezelf? Wat doe ik als persoon ernaast voor mezelf?
Durf genieten zonder schuldgevoelens. Hoe beter je jezelf voelt, hoe beter je
kan zijn voor de andere. Waar liggen mijn grenzen op lichamelijk, emotioneel,
mentaal vlak? Opgepast voor burn-out.
Waarmee kunnen ze mij een plezier doen? Durf dit ook te zeggen of te vragen.
Kan ik mij voldoende ontspannen? Hoe doe ik dat?
Als je kinderen de ruimte geeft, kunnen zij tot hun laatste dag genieten, zij
geloven in een bestaan hierna.
Hoe op een constructieve manier omgaan met emoties?
Elk gevoel is gewoon en hoort bij het leven. Laat gevoelens
toe en leer er mee omgaan. Durf te voelen! Vertel in openheid en vertrouwen
of schrijf het op papier. Herken signalen. Wat steekt erachter? Blijf bij
je eigen gevoel, zonder elkaar te kwetsen. Hoe beter je jezelf leert kennen,
hoe minder kwetsbare plekken je hebt. Als je niet meer functioneert zoals
je van binnenuit wilt, durf dan (even) hulp te vragen. Een paar gesprekken
kunnen helpen. Evenwicht vinden is niet altijd gemakkelijk, met voldoende
zelfzorg lukt dit beter.
Leer elkaar vinden en ga samen een weg, ieder in zijn
eigen leven.