Je kent ze bij naam, maar wat is nu een lumbago, een
hernia of een spinaalstenose…? De meest voorkomende mechanische klachten
geven hun moeilijke namen prijs.
Lumbago
Lumbale overbelasting en verrekking van de lumbale wervelzuil, beter gekend
als lumbago of lumbalgie (= spit, lendenpijn).
Men heeft het dan over een hevige, meestal plots opgekomen
pijn onder in de rug. Zeventig percent van de mechanische lagerugklachten hebben
te maken met lumbago of aan lumbago gekoppelde problematiek.
Typisch is dat buigen, tillen en zitten pijnlijk is.
Gaan en staan worden vaak beter verdragen. Bewegingsconsulenten spreken daarom
van Flexie Geprovoceerde Rugklachten (FGR) d.w.z. de klachten worden uitgelokt
of onderhouden door flexie (= buigen van de lenden).
Discus Hernia
Om uit te leggen hoe overbelasting schade berokkent, gebruiken we het beeld
van een tube tandpasta waarbij de Nucleus de pasta is en de onelastische structuur
die de Nucleus bijeenhoudt de tube. Wanneer je te hard knijpt op een gesloten
(dop dicht) tube zal uiteindelijk de tube openscheuren en komt de pasta er
langs de scheuren uit.
(Nucleus Pulposus = kern, de ‘pap’ die in
een kraakbenige ring besloten ligt.)
Een hernia is een 'uitpuiling' van een tussenwervelschijf
van de wervelkolom en wordt dikwijls als HNP benoemd (Hernia Nuclei Pulposi).
Hernia’s treden meestal op bij de drie onderste lendenwervels (tussen
de 4de en de 5de lendenwervel en tussen de 5de wervel en het bekken). De tussenwervelschijf
gaat 'uitpuilen' waarbij de buitenste gewrichtsbanden van de schijf ‘scheuren’
net zoals bij de enkelbanden als je je voet verstuikt.
De meest typische klacht bij een lage hernia is dan
ook pijn in de lenden en het bekken. Hoesten, niezen en persen kan de pijn
doen toenemen omdat de druk in het wervelkanaal wordt verhoogd.
Ischias
Draagt de naam van de langste zenuw uit het lichaam: de nervus ischiadicus
(heupzenuw of grote beenzenuw). Deze zenuw begint in het ruggenmerg en loopt
via je bil / dij langs de achterkant van je been. Vandaar dat de pijn wel
begint in de rug maar doorloopt tot in je been. De oorzaak is meestal druk
op de zenuwwortels doordat een tussenwervelschijf haar structuur verliest
door onveilig gebruik.
Afhankelijk van welke zenuwwortel er precies bekneld
raakt kunnen er verlammingsverschijnselen van een of meer spieren ontstaan,
of een ‘verdoofd’ gevoel van de huid in datzelfde gebied.
De pijn ‘steekt’ en kan licht tot hevig zijn.
Andere symptomen kunnen zijn: een branderig gevoel, spierzwakte, een verdoofd
gevoel of tintelingen in je been, voet of tenen, spierkramp in bil of been
en verminderde reflexen in knieën en enkels.
‘Ischias’ is in zekere zin een verder stadium
van ‘lumbago’. Dat kunnen we duidelijk merken bij bevraging van
de patiënt: 90% van patiënten met ischias heeft ooit een lumbago
gehad. Preventie (we noemen dat secundaire preventie omdat er reeds een kwetsuur
was) kan dus heel wat leed voorkomen. Een bedachtzaam en rugveilig bewegingspatroon
is de eerste stap.
Degeneratieve processen van de kleine gewrichtjes, ook
facetartrose genoemd
Door het verminderd functioneren van de tussenwervels ontstaan er degeneratieve
processen van de facetgewrichtjes. Deze problemen zijn leeftijdsgerelateerd.
Ze komen meestal pas voor na je vijftigste.
Je kan precies dezelfde pijnen en klachten hebben als bij de hierbovenvermelde
aandoeningen, doch ze doen zich in een andere context voor. Nu zal ‘staan
en gaan’ vaak meer problemen geven dan ‘zitten’ of ‘buigen’.
We spreken daarom van Extensie Geprovoceerde Rugklachten
(ipv flexie), Het strekken (holler maken) van de lenden doet pijn. Deze klachten
worden dan ook anders aangepakt.
(Degeneratie = verminderde sterkte van een weefsel bij
het ouder worden.)
Spinaalstenose
Als we de wervelzuil blijven (sterk) belasten in deze gedegeneerde toestand
duiken vaak nog een aantal andere verschijnselen op. Deze krijgen de verzamelnaam:
Lumbale Spinale Stenose (kortweg LSS).
Het betreft een degeneratieve vernauwing van het spinaal
kanaal zelf (centrale stenosis) of een vernauwing van de zenuwkanalen. In dat
geval spreekt men van foraminale* stenosis, en betreft het de plaats waar de
zenuwen het kanaal verlaten, oa de ischiaszenuw.
Deze soort stenoses wordt veroorzaakt door ‘vergroeiïngen,
woekeringen,…’ van beenderweefsel of weefsel van de ligamenten.
We spreken van centrale stenosis bij versmalling van
de centrale ruimte waar het ruggenmerg zich in bevindt.
(Foraminae intervertebrales = vervoegingsgaten, ruimten
via dewelke zenuwbanen het ruggenmerg verlaten, richting been, de romp of arm.)
Er zijn twee vormen van LSS: de congenitale vorm en de
verworven vorm.
De congenitale vorm (aangeboren) is relatief zeldzaam en komt voor op jonge
leeftijd (dikwijls reeds tussen 30 à 40 jaar), de verworven vorm is niet
zo zeldzaam en komt voor bij mensen van meer dan 60 jaar.
Bij Spinaal Stenose heb je doffe tot hevige scherpe pijn in de rug of in je
billen / dijen die beginnen bij wandelen of een andere fysische activiteit waarbij
de wervelkolom gestrekt of hol gebruikt wordt, de pijn straalt uit naar één
of beide dijen en onderste ledematen, 60% van de patiënten hebben bilateraal
(= zowel links als rechts) pijn, voosheid, krachtsvermindering of parethesia
(= gevoelsstoornissen zoals voosheid en tintelingen) in de onderste ledematen,
de symptomen verdwijnen of verbeteren bij flexieactiviteiten, zoals bij zitten
en ook bij liggen.