Fibromyalgie,
basisinfo
Wat
is fibromyalgie?
Bij fibromyalgie komen
verschillende klachten – pijn, stijfheid, vermoeidheid en soms stemmingswisselingen
– tegelijkertijd voor. De pijn komt vooral voor in de spieren, het bindweefsel
en in en rondom de gewrichten. De klachten kunnen erg op en neer gaan en zijn
niet altijd even ernstig.
Iedereen heeft wel eens last van pijn en stijfheid, bijvoorbeeld door een
verkeerde houding, door overbelasting of een griepje, maar deze klachten gaan
vanzelf weer weg. Bij mensen met fibromyalgie echter blijft de pijn terwijl
er geen beschadigingen of vergroeiingen zijn. Letterlijk betekent fibromyalgie:
pijn in bindweefsel en spieren. Het is dus een term die alleen maar beschrijft
wat er aan de hand is, maar die geen oorzaak aanduidt. Bindweefsel en spieren
zijn onderdelen van ons bewegingsapparaat. Het bewegingsapparaat bestaat uit
harde en beweegbare delen.
De harde delen, de botten, zorgen voor de stevigheid. Tussen de botten bevinden
zich bewegende verbindingen: de gewrichten.
De spieren en pezen zorgen ervoor dat de botten kunnen bewegen. Gewrichtsbanden
en bindweefsel verlenen de gewrichten extra steun en stevigheid.
Aandoeningen aan het bewegingsapparaat, die niet door ongeval of blessure
worden veroorzaakt, worden aangeduid met de verzamelnaam: reumatische aandoeningen.
Ook fibromyalgie is een reumatische aandoening.
Hoe
ontstaat fibromyalgie?
Klimaat heeft geen invloed
op het ontstaan van fibromyalgie: het komt zowel in warme als in koude streken
voor. Iedereen kan fibromyalgie krijgen. Het komt voor bij twee op de honderd
volwassenen, vooral bij vrouwen. De aandoening openbaart zich meestal bij
mensen tussen de 25 en 40 jaar.
Er is veel onderzoek verricht naar de oorzaak van fibromyalgie. Het vermoeden
bestond dat de aandoening iets te maken zou kunnen hebben met de spanning
in de spieren.
Daarom heeft het onderzoek zich aanvankelijk toegespitst op spierweefsel van
mensen met fibromyalgie. Hierin zijn afwijkingen gevonden, maar eenzelfde
soort afwijkingen zijn ook gevonden bij mensen die geen fibromyalgie hebben.
Het zijn afwijkingen die voorkomen als een spier, om wat voor reden dan ook,
een tijdlang aangespannen is geweest en de bloedtoevoer niet optimaal was.
De aandoening valt dus niet te verklaren door afwijkingen in het spierweefsel.Omdat
de spanning van de spieren niet in de spieren zelf wordt geregeld, maar in
de hersens, wordt nu gedacht dat de oorzaak in deze richting gezocht moet
worden. De hersens regelen allerlei lichamelijke processen. Sommige processen
kunnen we sturen met onze wil, bijvoorbeeld een arm of een been bewegen.
Processen die voor ons voortbestaan van levensbelang zijn, zoals hartslag,
ademhaling, doorbloeding van de huid en spierspanning, onttrekken zich aan
onze wil.
Niemand kan op commando blozen of pijn voelen. De hersenen regelen dit automatisch,
in nauwe wisselwerking met hormonale klieren en het afweersysteem. Als er
iets mis is met de afstemming tussen deze systemen kunnen allerlei klachten
ontstaan.
Onderzoek heeft laten zien dat er soms bij mensen met fibromyalgie veranderingen
zijn in de wisselwerking tussen hersenen en hormonale klieren. Waardoor deze
veranderingen ontstaan en hoe ze te beïnvloeden zijn, is nog niet bekend.
Ook is nog niet bekend of ze een gevolg of een oorzaak zijn van de aandoening.
Bij mensen met fibromyalgie zou die selectie mogelijk minder plaatsvinden.
Sommige onderzoekers zoeken de oorzaak in de richting van een verstoring van
het mechanisme waarmee we alle prikkels die uit de buitenwereld op ons af
komen, selecteren.
Deze selectie vindt plaats, omdat er anders meer informatie op ons afkomt
dan we kunnen verwerken. Ook is het mogelijk dat het lichaam bepaalde prikkels
beleeft als pijn, terwijl deze normaal geen pijn opleveren. Kleine zaken ervaren
we als pijnlijke kwesties, zonder dat daar controle over bestaat.
Er zijn echter nog steeds geen harde onderzoeksresultaten bekend die over
deze theorieën uitsluitsel geven.
Al met al weten we nog
weinig met zekerheid over de oorzaak. Wel is inmiddels duidelijk geworden
dat fibromyalgie geen ontstekingsziekte is, niet tot schade leidt, en waarschijnlijk
niet erfelijk is.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Mensen met fibromyalgie
hebben vaak een hele zoektocht achter de rug voordat ze met zekerheid weten
dat hun klachten fibromyalgie genoemd mogen worden.
Het stellen van een diagnose is een ingewikkeld proces. De klachten –
chronische vermoeidheid, pijn en stijfheid – kunnen bij veel aandoeningen
voorkomen. Er is geen test of bloedonderzoek voorhanden om fibromyalgie vast
te stellen en ook op röntgenfoto’s is er niets van te zien. Om meer
eenduidigheid te krijgen bij het stellen van de diagnose, zijn enkele jaren
geleden afspraken gemaakt over criteria die vaststellen of iemand fibromyalgie
heeft.
Het gaat om:
-
Chronische pijn en/of stijfheid, op drie of meer plekken in het lichaam,
zowel boven als onder de taille, zowel links als rechts in het lichaam.
-
Langer dan drie maanden aanwezig.
-
Het hebben van pijnpunten, zogenaamde tender points, op internationaal
afgesproken plaatsen. Voor de diagnose pleit het bestaan van meer dan
11 van de 18 tender points.
Sinds deze criteria er
zijn, is er minder onenigheid over het stellen van de diagnose, maar er blijft
kritiek omdat de criteria op subjectieve wijze zijn vastgesteld. De "tender
points"
Om de diagnose te stellen zal uw arts aan de hand van uitgebreide vragen uw
klachten in beeld brengen. Ook zal de arts een lichamelijk onderzoek uitvoeren.
Daarnaast zal er een aantal onderzoeken plaatsvinden om uit te sluiten dat
de pijnklachten door een andere aandoening of ziekte worden veroorzaakt. Consultatie
van een reumatoloog verdient aanbeveling om andere reumatische aandoeningen
uit te sluiten.
Hoe
verloopt fibromyalgie?
De aandoening verloopt
bij iedereen weer anders. Soms kunnen klachten na verloop van tijd verminderen,
zodat ze nauwelijks of geen invloed meer hebben op het dagelijks leven. Meestal
zijn de klachten ernstiger en blijven zij zich ook voordoen.Over het algemeen
kan iemand met fibromyalgie de alledaagse handelingen – persoonlijke
verzorging, eten koken – zelf blijven doen. De klachten zijn wel zodanig,
dat u er in het dagelijks leven rekening mee moet houden en er uw activiteiten
op moet afstemmen. De aandoening leidt niet tot beschadigingen aan spieren
of gewrichten.
Voor zover nu bekend is, heeft fibromyalgie geen invloed op vruchtbaarheid
of zwangerschap. Vrouwen die zwanger willen worden en medicijnen gebruiken
doen er verstandig aan om dit met hun arts te overleggen. Medicijnen kunnen
een schadelijke invloed hebben op de ontwikkeling van het ongeboren kind.
De zwangerschap van vrouwen met fibromyalgie verloopt meestal zonder noemenswaardige
problemen. Soms hebben vrouwen tijdens de zwangerschap minder last van de
klachten. Meestal komen de klachten na de bevalling weer terug.
Wat
zijn de klachten bij fibromyalgie?
Geen twee mensen met
fibromyalgie zijn hetzelfde. Dat betekent ook dat de klachten sterk kunnen
verschillen.
Pijn.
Spierpijn, pijn in en rondom de gewrichten of waar pezen aan de gewrichten
aanhechten, zijn klachten die vrijwel alle mensen met fibromyalgie noemen.
De pijn kan stekend, brandend of zeurend zijn.
Het begint meestal in de rug, nek of schouders. Geleidelijk kan de pijn zich
uitbreiden naar andere delen van het lichaam. De pijn komt vaker voor in de
spierbundels van de nek, rug en schouders, in het borstbeen, de zijkant van
de heupen en de binnenzijde van de knie.
Chronische vermoeidheid.
Chronische vermoeidheid is een klacht die bij vrijwel iedereen met fibromyalgie
voorkomt.
Stijfheid.
De meeste mensen met fibromyalgie hebben last van ochtendstijfheid in het
hele lichaam. Stijfheid doet zich ook voor als iemand lang in dezelfde houding
heeft gezeten of gestaan. Regelmatig bewegen is van groot belang.
Slaapproblemen.
Mensen met fibromyalgie worden 's nachts vaak wakker van de pijn en slapen
daardoor slechter.
Ook heeft een aantal mensen slaapproblemen, omdat zij 'de knop niet om kunnen
zetten' en geestelijk niet of moeilijk tot rust kunnen komen. Ze liggen te
piekeren of hebben onrustige dromen over dingen die hen bezighouden.
Temperatuurgevoeligheid.
Veel mensen ervaren dat de klachten verergeren bij temperatuurswisselingen.
Vooral de vele schommelingen in de temperatuur is hier de boosdoener.
Concentratiestoornissen.
Veel mensen hebben klachten met het concentreren, het onthouden van dingen,
niet meer uit woorden kunnen komen enz. In de loop van de dag worden deze
problemen vaak erger mede veroorzaakt door de vermoeidheid.
Darmklachten.
Ruim de helft van de leden heeft last met de darmen. Dit kan betekenen het
ene moment diarree, het andere moment obstipatie gepaard gaande met krampen.
Wisselingen gebeuren zonder aanwijsbare oorzaak.Bij fibromyalgie komen nog
meer klachten voor, maar deze komen bij minder dan de helft van de leden voor.
Dit zijn in volgorde waarin ze het meest voorkomen:
Gevoelloosheid /
tintelingen
Chronische hoofdpijn
Depressieve gevoelens
en angsten
Er worden nog wel meer
klachten genoemd, maar deze komen in een zo’n laag percentage voor dat
er niet meer gesproken kan worden van klachten die specifiek bij fibromyalgie
horen.