Fibromyalgie betekent letterlijk: pijn van spier- en bindweefsel.
Fibromyalgie is een ziektetoestand die zich manifesteert in het bewegingsapparaat,
spieren en pezen en die gekenmerkt wordt door chronische, verspreid voorkomende
pijn en spierstijfheid over het hele lichaam. Deze klachten doen zich vooral
voor in de nek- en schoudergordel, lage rug en bekkengordel en de ledematen.
Typisch voor deze aandoening is ook de verhoogde drukpijngevoeligheid op een
aantal specifieke punten. Deze pijnlijke plekken, de zogenaamde 'tender points'
of 'drukpunten' worden soms toegeschreven aan plaatselijke verhoogde spanningstoestanden
van spieren en pezen.
Oorzaken
De oorzaken van fibromyalgie zijn tot op heden niet gekend.
Het onderzoek naar de oorzaken van deze ziekte situeert zich op verschillende
terreinen. Zo ging men na of ontregeling van het immuunsysteem een invloed heeft,
maar ook of de ziekte het gevolg is van een reactie op chemische stoffen, veranderingen
in de bindweefselstructuur, tekort aan zuurstof in de spieren, storing in het
metabolisme van bepaalde stoffen die een werking hebben op de bloedvaten of
het zenuwstelsel, Ook functiestoornissen en het modulatiesysteem van pijn, werden
bestudeerd, maar een definitieve oorzaak kon tot op heden nog niet gevonden
worden.
Classificatiecriteria
In 1990 ontwikkelde het American College of Reumatology
(ACR) criteria voor de classificatie van fibromyalgie. Op basis van deze classificatie
zal men bepalen of iemand aan deze aandoening lijdt.
1° Ten minste drie maanden, gegeneraliseerde pijn, met pijnen in de linker
en rechter hemisfeer van het lichaam, boven en onder het middel en axiaal (nek,
borst, rug).
2° Pijn bij palpatie van 11 of meer van de 18 drukpunten of tender points
(in de nek voor en achteraan, de schouders achteraan, de borstkas, de ellebogen,
de lenden en heupen en de knieën. Tenderpoints komen steeds bilateraal
voor.
De meest voorkomende symptomen
Pijn is het belangrijkste symptoom van fibromyalgie.
De pijn gaat gepaard met stijfheid en gevoeligheid rond de gewrichten, spieren
en pezen, vooral aan de nek, schouders, bovenarmen en benen. De pijnklachten
nemen dikwijls toe bij koud en vochtig weer, bij vermoeidheid, bij ongewone
of overmatige inspanningen en bij emotionele stress.
Door de toenemende pijnklachten ontstaat er nog meer stress, waardoor een vicieuze
cirkel ontstaat van pijn - stress - pijn - … .
De klachten verminderen bij warmte, bijvoorbeeld met een warm bad en bij ontspanning.
Slaapstoornissen en vermoeidheid zijn twee andere niet
onbelangrijk symptomen.
Slaapstoornissen worden vermeld bij 60 tot 90% van de fibromyalgie patiënten.
Deze gaan meestal gepaard met vermoeidheid bij het opstaan. Veelal voelt de
patiënt bij het opstaan een opmerkelijke ochtendmoeheid.
Ochtendstijfheid is een frequent voorkomende klacht bij
fibromyalgie patiënten. Doordat de spieren 's nachts niet voldoende ontspannen
ervaart de patiënt 's morgens een gevoel van stijfheid.
Veel fibromyalgie patiënten kampen ook met hoofdpijn.
en hebben een verstoorde darmtransit (afwisseling van diarree en constipatie,
diffuse abdominale pijnen,…)
Diagnose
Fibromyalgie is moeilijk te diagnosticeren. Er bestaat
geen bloedtest die uitwijst of iemand fibromyalgie heeft. Meestal wordt de diagnose
fibromyalgie door een reumatoloog gesteld door middel van uitsluiting. Zo zal
hij in eerste instantie kijken of er sprake is van andere aandoeningen als lyme
disease, lupus, schildklierproblemen, reuma, artritis en reumatische artritis.
Als deze onderzoeken allemaal negatief uit vallen en de patiënt last heeft
van primaire fibromyalgieklachten zoals: pijn in en stijfheid van spieren en
gewrichten op ten minste drie verschillende plekken van het lichaam, en er is
sprake van pijnlijke (typische fibromyalgie) drukplekken op het lichaam. komt
men al een stap dichter bij de diagnose.
En, helaas veel verder dan het stellen van de diagnose
komt men niet. Want voor de meeste reumatologen is fibromyalgie onbehandelbaar.
Zij kunnen vaak niet meer dan wat tips meegeven zoals 'doe het rustig aan',
'ga zwemmen of doe aan yoga' en daar blijft het dan meestal bij.
Behandeling
Op het moment dat fibromyalgie wordt vastgesteld, dient
men aandacht te schenken aan de behandeling. Dit houdt op de eerste plaats in
dat men naar zijn arts en zichzelf moet luisteren om de pijn te verminderen
en de diagnose te aanvaarden.
Daarnaast kan men ook een aantal maatregelen nemen die
de symptomen dragelijker maken
Medicatie
Pijnstillers kunnen, op voorwaarde dat ze verstandig worden gebruikt, evenals
enkele laag gedoseerde antidepressiva (deze verhogen een te lage pijndrempel).
Andere geneesmiddelen vormen momenteel het onderwerp van onderzoek.
Zonder het voorwerp te zijn van specifiek onderzoek in het kader van fibromyalgie,
kan een hoog gedoseerd magnesiumsupplement doeltreffend zijn bij spierpijnen,
verhoogde spierspanning, spierkrampen, vermoeidheid,… . Magnesium heeft
immers een belangrijke spierenlaxerende werking waardoor deze klachten aanzienlijk
verminderd kunnen worden.
Regelmatige fysieke oefeningen
Dit is een essentieel element van de therapie. Fysieke oefeningen verbeteren
de conditie en helpen de dagelijkse activiteiten te beheersen. Zij bieden een
duidelijk inzicht in wat men kan of niet kan. Zij zijn belangrijk om de dagelijkse
inspanningen beter te doseren en bijgevolg de pijn te controleren.
Vooral oefeningen waarbij een beroep wordt gedaan op het uithoudingsvermogen
zoals stappen, joggen, fietsen, aquagym, zwemmen,… worden aangeraden. Deze
oefeningen dienen echter steeds naar eigen vermogen en volgens de pijn die men
achteraf ervaart te worden aangepast. Vandaar dat ze beter eerst individueel
worden getest. Om de spieren en gewrichten soepel te houden, kunnen eveneens
relaxatie- en lenigheidsoefeningen worden aangeraden.
Levenswijze
De aanpassing van de levenswijze is essentieel en vraagt dikwijls progressieve
aanpassingen (planning van activiteiten, voeding,…).
Psychotherapeutische ondersteuning kan interessant zijn, evenals relaxatietechnieken
die kunnen helpen om de verschillende stress-situaties beter te controleren.
Tot slot
Fibromyalgie en chronisch vermoeidheid komen op het vlak
van klachten op een heleboel terreinen overeen. Wetenschappers denken dat fibromyalgie
een bijzondere vorm is van het Chronisch Vermoeidheids Syndroom (CVS), net als
migraine een bijzondere soort hoofdpijn is. Ook is het bekend dat veel fibromyalgiepatiënten
zonder dat zij het weten toch CVS hebben.
Overzicht FMS klachten in volgorde van belangrijkheid.
Primaire klachten:
Pijn (98 - 100%)
Vermoeidheid (91%)
Depressiviteit (88%)
Darmklachten (83%)
Ochtendstijfheid langer dan 15 minuten (82%)
Slaapstoornissen (80%)
Hoofdpijn (60%)
Secundaire klachten:
Doof gevoel en / of tintelingen
Geïrriteerde darmen en blaas
Gevoeligheid voor weercondities
Overgevoelig voor fel licht, geluid en geuren
Allergie voor voeding en chemische stoffen