Stappenplan
Pijnbehandeling
Wanneer je pijn hebt en je maakt je zorgen over de mogelijke oorzaken of je
geraakt er niet van af met een
'huismiddeltje', kan je best eens langs je arts gaan. Die zal de ernst van de
pijn en de
eventuele oorzaak diagnosticeren en afhankelijk hiervan kan hij beslissen je
ofwel pijnstillers te geven ofwel je
door te sturen naar een specialist of zelfs een pijncentrum.
Pijnbestrijding
Pijnbestrijding is erop
gericht pijn te verminderen of te laten verdwijnen. Juiste pijnbestrijding houdt
in dat het
middel voldoende hoog en frequent en op vaste tijden wordt toegediend. Bij acute
pijn moet het middel
voldoende snel werken, bij chronische pijn moet het middel voldoende lang werken.
Wat schrijft je arts je
nu eigenlijk voor?
Indien de oorzaak van de
pijn kan verwijderd of verminderd worden met pijnstillers, wordt de behandeling
gebaseerd
op de pijnladder van de Wereldgezondheidsorganisatie. Die ladder voorziet, afhankelijk
van de ernst van de pijn,
drie stappen in de pijnbestrijding.
Eerste stap: wanneer je
lichte pijn hebt
Wanneer en wat
Wanneer je lichte vorm van bijvoorbeeld hoofdpijn, rugpijn, tandpijn heeft,
kan je lichte pijnstillers nemen.
De pijnbestrijding gebeurt hier met de perifere analgetica, dit zijn onder andere
paracetamol, aspirine
(beiden op basis van acetylsalicylzuur) en NSAID's (Non-Steroidal Anti-Inflammatory
Drugs).
Afhankelijk van de aard en de ernst van de pijn wordt eerst paracetamol toegediend,
vervolgens een NSAID en
tot slot een combinatie van de twee.
Werking
Deze pijnstillers hebben hun aangrijpingspunt ter hoogte van de pijnreceptoren
(de plaatsen waar pijn ontstaat in het lichaam). Ze werken direct in op de pijn
en sommige werken ook
ontstekingsremmend (de NSAID's). De werking van perifere pijnstillers bestaat
erin dat ze de pijnprikkel
onderdrukken vooraleer die naar de hersenen wordt doorgestuurd. Ze werken dus
rechtstreeks in op de plaats waar de beschadiging heeft plaatsgevonden. Deze
geneesmiddelen blokkeren de productie van pijnhormonen
(de ‘boodschapperstoffen’). Nogal wat perifere pijnstillers worden
meestal vrij verkocht bij de apotheker.
Pijnstillers met onstekingsremmende werking (de NSAID's) kunnen over het algemeen
enkel op voorschrift verkregen worden.
Tweede stap: wanneer je
matige pijn heeft
Wanneer en wat
Bij matige pijn gaat het over dezelfde pijnen, beschreven in stap 1, maar zij
zijn intenser of van postoperatieve aard.
Wanneer in fase 1 een onvoldoend resultaat wordt behaald, wordt er een preparaat
uit de eerste fase gecombineerd met een zwakwerkend opium. Dit geeft als resultaat
dat ze bij een bepaalde dosis een plafondeffect bereiken voor wat de
pijnstilling betreft. Voorbeeld hierbij is codeïne. Het zijn pijnstillers
met dubbele werking
(een perifere én een centrale pijnstiller samen) en zijn enkel op doktersvoorschrift
te verkrijgen.
Werking
In deze stap worden centrale pijnstillers met dubbele werking toegediend. Hun
werking bestaat erin de
hersenen af te sluiten voor binnenkomende pijnprikkels zodat er geen pijn wordt
gevoeld.
Derde stap: wanneer je
ernstige pijn hebt
Wanneer
Ernstige pijn komt voornamelijk voor bij zware ziektes, zoals bijvoorbeeld bij
kanker. Onder de pijnbehandeling vallen bijvoorbeeld pijnstillers op basis van
methadon en morfine. Het onderscheid met een zwakwerkend opium is dat deze geen
plafondeffect bereiken.
Werking
In deze fase worden ook centrale pijnstillers toegediend. Zij zijn ook enkel
te verkrijgen op doktersvoorschrift.