Ken je rechten als patiënt:
Verslag bijeenkomst: 't lichtpuntje, chronische pijn vereniging
Door Mevr. Aelvoet Magda
Eind 2002 zijn de rechten van de patiënt wettelijk
vastgelegd. Vrijwel alle beoefenaars in de gezondheidsector moeten deze rechten
eerbiedigen. Zo heeft ondermeer de patiënt recht op informatie. Niet enkel
over zijn of haar gezondheidstoestand, maar ook over de (mogelijke/eventuele)
behandeling(en) die de zorgbeoefenaar plant. De zorgbeoefenaar zal de patiënt
informeren over de geplande behandeling, over de mogelijke alternatieven, over
het verwachte resultaat en over mogelijke bijwerkingen. De patiënt zal
de kans krijgen hier mee in te stemmen of een andere keuze te maken.
Een belangrijk element in deze nieuwe wet is de oprichting
van ombudsdiensten waar de patiënt terecht kan als hij of zij van oordeel
is dat zijn of haar rechten niet/slecht gerespecteerd worden. 'Het is de bedoeling
van de wet de verdere juridisering van de relatie tussen zorgverstrekker en
patiënt tegen te gaan, door geschillen via een ombudsdienst bespreekbaar
te maken en op te lossen.'
Samengevat: Wat zijn je rechten?
1. Je hebt recht op een kwaliteitsvolle gezondheidszorg
met respect voor je menselijke waardigheid en zelfbeschikking en zonder enig
onderscheid op welke grond ook. U heeft recht op informatie, maar ook het recht
om niet te weten; u heeft recht op toestemming; recht op inzage in uw dossier;
recht op privacy en recht om klacht in te dienen. Maar patiënten hebben
naast rechten, ook plichten.
2. Je hebt recht op de vrije keuze van zorgverlener.
Als patiënt kun je zelf kiezen door wie je je laat behandelen. Je hebt
het recht op elk moment een andere zorgverlener te kiezen of verschillende zorgverleners
over hetzelfde probleem te raadplegen (de zogenaamde 'second opinion').
Dit recht wordt expliciet vastgelegd in het wetsontwerp en houdt in dat u het
recht heeft zelf te kiezen op welke beroepsbeoefenaar u een beroep gaat doen.
U mag dus gerust bv. meerdere artsen contacteren en vervolgens vrij kiezen met
wie u een rechtsverhouding wenst aan te gaan
3. Je hebt recht op informatie over je gezondheidstoestand
en de vermoedelijke evolutie ervan. Dit moet in een duidelijk en begrijpelijke
taal gebeuren. Je hebt echter ook het recht niet geïnformeerd te worden
of te vragen dat de informatie aan een vertrouwenspersoon wordt meegedeeld.
Deze kiest u zelf. Het kan een familielid of een vriend zijn, maar in elk geval
iemand die u vertrouwt om, wanneer u dit zelf niet kan, in uw plaats beslissingen
over uw gezondheid te nemen. Bij opname in het ziekenhuis zal u steeds gevraagd
worden een vertrouwenspersoon aan te duiden. Indien u bepaalde zaken liever
niet wil weten, kan u de arts vragen deze informatie niet aan uzelf maar aan
uw vertrouwenspersoon mee te delen. De arts moet op uw vraag ingaan, tenzij
hij meent is dat het belangrijk is dat u wel op de hoogte bent, bv. in het geval
u lijdt aan een besmettelijke ziekte.
Slechts in uitzonderlijke gevallen mag de zorgverlener informatie onthouden
als de patiënt of een derde hierdoor ernstig nadeel zou ondervinden. De
arts, tandarts of het ziekenhuis moet u over een aantal zaken informeren, vooraleer
u wordt onderzocht of behandeld. U heeft het recht te weten wat er mis is met
u, hoe ernstig uw toestand is en hoe dringend een eventuele ingreep is. De arts
is verplicht u uit te leggen welke behandelingen mogelijk zijn en welke risico's
eraan verbonden zijn. U moet ook ongeveer weten hoeveel dit u zal kosten.
4. Je hebt recht op toestemming. Dit betekent dat de zorgverlener voor elke
behandeling je toestemming moet vragen. Als je akkoord gaat met een behandeling,
dan ga je ook akkoord met elk onderdeel van die behandeling. Je kunt op ieder
moment je toestemming weigeren of intrekken. Tenzij het een noodgeval betreft,
mag hij geen onderzoek, ingreep of behandeling uitvoeren zonder uw toestemming.
U beslist zelf of u wel of niet behandeld wilt worden.
Om de juiste beslissing te kunnen nemen, moet u goed geïnformeerd worden
over de voorgestelde behandeling en mogelijke bijwerkingen. Uw recht op informatie
hangt dus nauw samen met de eis dat u uw toestemming moet geven voor een behandeling.
U heeft inderdaad het recht niet in te stemmen met een behandeling of een reeds
gegeven toestemming in te trekken. Op uw verzoek of op verzoek van uw beroepsbeoefenaar
zet men dit op papier en voegt men dit toe aan het patiëntendossier.
5. Je hebt recht op inzage en recht op een kopie van je medisch dossier. Dit
recht kun je zelf uitoefenen of via een door jezelf aangewezen vertrouwenspersoon.
Ook de nabestaanden hebben recht op inzage en afschrift van het medisch dossier.
Voor de inzage in de persoonlijke notities van de zorgverlener moet je wel een
beroep doen op een andere beroepsbeoefenaar. U heeft rechtstreeks inzagerecht
in uw dossier : u bent dus niet verplicht u te laten bijstaan door een arts,
u kan dit wel vragen indien u dat liever heeft. Ook aan uw vertrouwenspersoon
die geen arts of beroepsbeoefenaar is, kan u de toelating geven om uw dossier
in te kijken. Ten laatste binnen de 15 dagen na ontvangst van uw vraag tot inzage,
moet men u (of vertrouwenspersoon) het dossier laten zien.
6. Je hebt recht op de bescherming van je persoonlijke
levenssfeer. De privacy van de patiënt moet gerespecteerd worden. Hierop
kan enkel een uitzondering gemaakt worden als dit nodig is voor de bescherming
van de volksgezondheid of voor de bescherming van de rechten en vrijheden van
andere personen. De arts moet vertrouwelijk met uw persoonlijke gegevens omgaan.
Hij mag niemand anders iets vertellen, dat hoort bij zijn beroepsgeheim. Om
uw privacy nog verder te garanderen staat in het wetsvoorstel ook dat medische
handelingen uitgevoerd moeten worden zonder dat derden dat kunnen zien, tenzij
u met hun aanwezigheid ingestemd heeft. Personen wiens medewerking beroepshalve
nodig is bij de uitvoering van de behandeling, mag men echter niet onder 'derden'
rekenen !
7. Je hebt recht op klachtenbemiddeling.
Je kunt als patiënt een klacht in verband met de uitoefening van de patiëntenrechten
indienen bij een lokale of federale ombudsdienst. In elk ziekenhuis wordt een
ombudsdienst opgericht. Wanneer u vragen heeft over uw rechten kan u hier terecht.
Ook wanneer u ergens ontevreden over bent, kan u de hulp inroepen van de ombudsdienst.
Uzelf of uw familieleden kunnen dit per brief of fax doen, of persoonlijk aan
de ombudsman. Dit kost u niets.
De ombudsman zal uw klacht registreren en nagaan hoe deze het best en zo snel
mogelijk kan worden opgelost. Met uw toestemming kan hij ook uw medisch dossier
inkijken.
Hij kan zowel met u als uw zorgverlener gaan praten. Zijn bemiddeling is erop
gericht het vertrouwen tussen u beiden te herstellen. Zo kan hij bv. voorstellen
eens samen te zitten om het conflict uit te praten. U bent niet verplicht om
op de voorstellen van de ombudsman in te gaan. Hij is er om u te helpen en wat
u hem vertelt, moet hij voor zichzelf houden. Hij is gebonden door zijn beroepsgeheim.
Wat met de rechten in verband met CHRONISCHE
PIJN?
Mensen met chronische pijn hebben dikwijls minder informatie en meer problemen
met artsen omdat er een groot verschil is tussen wat de zieke ervaart en wat
artsen denken over pijn.
Pijnbeleving is niet wetenschappelijk vast te stellen.
Onvolledige informatie veroorzaakt angst, die op zijn beurt de pijn versterkt.
We moeten duidelijk zeggen wat we ervaren, op zoek gaan naar ALLE elementen
die kunnen helpen.
Artsen moeten daar aandacht voor hebben en de nodige tijd vrijmaken, zoniet
moeten we een geschiktere arts zoeken.
Vraag: Hoelang moeten medische dossiers bewaard blijven?
Antw.: 20 à 25 jaar NA overlijden.
Bij leven moeten die bewaard blijven ook in ziekenhuizen.
Het Ministerie van Volksgezondheid heeft de controle op ziekenhuizen.
Men kan dus op het ministerie terecht (vragen naar Mr. Decoster).
Vraag: Wat kan men doen als een verzekeringsmaatschappij
iemand werkbekwaam verklaart die het niet is?
Antw.: Als in de kleine letters van het contract staat dat de maatschappij
zelf een dokter aanstelt is ze in haar recht.
Als het RIZIV u onbekwaam acht kan men aan het RIZIV vragen om zelf een onderhoud
te hebben met de verzekeringsarts.
Men kan het ook aankaarten op het interministrieel overleg.
Vraag: Mag het RIZIV een behandeling verplichten die
de patiënt niet wil
omwille van de bijwerkingen?
Antw.: Als de behandeling niet bijdraagt tot de genezing is er geen probleem.
Vraag: Kan men een specialist raadplegen zonder verwijzing
van de huisarts?
Antw.: Ja, zeker voor serieuze zaken en als men al bij de specialist
in behandeling is; het zou niet mogen voor prullen, maar er is geen wet die
het verbiedt.
Vraag: Kan men iets doen als een geweigerde behandeling
toch gegeven wordt?
Antw.: In de spoed moet de zorgverstrekker handelen; men kan wel op voorhand
op papier een wilsverklaring vastleggen, daarmee moet men rekening houden.
Vraag: Kunnen derden zich bemoeien met de behandeling
tegen de wil in van de
patiënt?
Antw.: Neen, ook niet als die derden zelf arts zijn.
Vraag: De ziekenkas zet je op invaliditeit; is dit
tijdelijk of definitief?
Antw.: Soms geeft men tijdelijke invaliditeit als er kans is op genezing.
Als men zeker is van een blijvend probleem is invaliditeit definitief.
Vraag: Vlaams Fonds geeft subsidie voor sommige hulpmiddelen,
maar niet voor
alles wat men bij een bepaalde ziekte nodig heeft. Welke rechten
hebben we?
Antw.: Subsidie hangt af van budgetten die toegekend worden; dit verandert
voortdurend. Patiëntenrechten handelen uitsluitend over relatie arts -
patiënt.
Vraag: Zijn alle koninklijke besluiten (KB) in verband
met de patiëntenrechten
al gepubliceerd?
Antw.: In het ministerie is een commissie die zich bezig houdt met de
controle over het naleven van de patiëntenrechten; daarin zitten ook leden
van patiëntenverenigingen. Die commissie zorgt voor de juiste omzetting
van de rechten in KB's en ook voor de werking van de ombudsdiensten.
Sommige KB's zijn al gepubliceerd.
Vraag: Patiënt heeft recht op info over gezondheidstoestand
+ vermoedelijke
evolutie ervan (art 7 par 1). Is dit uitvoerbaar?
Antw.: 100% zekerheid kan men nooit geven maar in 90% verloopt een ziekte
zoals verwacht.
Vraag: Recht op info: in welke vorm? is schriftelijke
info afdwingbaar?
Antw.: De informatie wordt mondeling gegeven maar de patiënt kan
vragen om ze schriftelijk te bevestigen. Sommige dokters geven teveel: pagina's
van het internet geplukt zodat men niets meer kan volgen.
Vraag: Moet de toestemming voor behandeling schriftelijk?
met handtekening?
Antw.: Mondelinge toestemming is voldoende; maar als het op papier gezet
wordt is een handtekening vereist.
Vraag: Waar kan men info halen over de beroepsbekwaamheid
van een arts inzake
beschikbare therapieën?
Antw.: Er bestaan geen lijsten van beroepsbekwaamheid.De beste bron is
de informatie van andere patiënten.
Voorstel: oprichten van onafhankelijk diagnose-centrum voor patiënten
die na
een x-aantal artsen niet aan een diagnose geraken.
Mevr. Aelvoet heeft beloofd de brochure van het Ministerie van Volksgezondheid
over de rechten en plichten van de patiënt voor elk lid van het Lichtpuntje
te bezorgen
(Cris, met dank aan Christie voor de hulp)
---------------------------
De wet op
DE RECHTEN VAN DE PATIËNT
UITEENZETTING DOOR
Mevrouw Aelvoet
DE UITGANGSPUNTEN
•doelstelling: duidelijke rechten voor elke patiënt
- eenvoudige en duidelijke wet
- afzonderlijke wet
- flankerend beleid
•medische aansprakelijkheid ook regelen
•'individuele' rechten
•toepassingsgebied
DE RECHTEN
•Recht op kwaliteitsvolle dienstverstrekking
•Recht op vrije keuze van beroepsbeoefenaar
•Recht op informatie over de gezondheidstoestand
•Recht op toestemming na informatie
•Rechten in verband met het patiëntendossier
•Recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer
•Recht op klachtenbemiddeling
RECHT OP KWALITEITSVOLLE DIENSTVERSTREKKING
(artikel 5)
RECHT OP VRIJE KEUZE VAN DE BEROEPSBEOEFENAAR (artikel 6)
•Principe:
- vrije keuze
•Beperkingen:
- krachtens wet
RECHT OP INFORMATIE OVER DE GEZONDHEIDSTOESTAND (artikel 7)
•welke informatie? (§1)
•wijze van informatieverstrekking (§2)
•het recht om niet te weten (§3)
•therapeutische exceptie onder strikte voorwaarden (§4)
RECHT OP TOESTEMMING NA INFORMATIE (artikel 8)
•het principe van de toestemming (§1)
•wijze van toestemming
•informatie in het kader van de toestemming (§2)
•wijze van informatieverstrekking (§3)
•de weigering of intrekking van toestemming (§4)
•spoedgevallen (§5)
RECHTEN IN VERBAND MET HET PATIËNTENDOSSIER (artikel 9)
•het recht op een patiëntendossier (§1)
•de rechten van de patiënt i.v.m. het patiëntendossier
- recht op inzage (§2)
- recht op afschrift (§3)
•de rechten van de nabestaanden i.v.m. het patiëntendossier
- recht op inzage onder voorwaarden (§4)
RECHT OP BESCHERMING VAN DE PERSOONLIJKE LEVENSSFEER (artikel 10)
•recht op bescherming van de persoonlijke
levenssfeer - verbod van inmening
•recht op ruimtelijke privacy
•recht op bescherming van informatie
RECHT OP KLACHTENBEMIDDELING
(artikel 10)
•het recht om klacht neer
te leggen (§1)
•de taken van de ombudsunctie (§2)
•de voorwaarden voor de ombudsfunctie (§3)
•de ombudsfunctie in het ziekenhuis (art. 17)
DE UITOEFENING VAN DE RECHTEN (artikelen 12-15)
•Principe : door de patiënt
•Handelingsonbekwaamheid
- Minderjarige (artikel 12)
- Meerderjarige handelingsonbekwame (artikel 13):
Statuut van verlengde minderjarigheid of onbekwaamverklaring
- Feitelijk handelingsonbekwame meerderjarige (art. 14)
De door de patiënt benoemde vertegenwoordiger en informele vertegenwoordigers
- Afwijking voor de beroepsbeoefenaar (artikel 15)
DE FEDERALE COMMISSIE
'rechten van de patiënt' (artikel 16)
•samenstelling (§1)
•taak (§2)
•ombudsdienst (§3)
•werking (§4)
WIJZIGENDE EN SLOTBEPALINGEN (artikel 17-19)
•Wet op de ziekenhuizen -
ombudsfunctie (artikel 17)
•Privacywetgeving (artikel 18)
•Landverzekeringsovereenkomst (artikel 19)
----------------------------------