Verzekeringen- Wat is een verzekering?
- Waarom hebben personen met een chronische ziekte of handicap problemen om een verzekering af te sluiten?
- Plichten, maar ook rechten
- Welke informatie moet je meedelen en welke niet?
- Rechten in verband met medische vragenlijsten en medische onderzoek
- Schuldsaldoverzekering voor chronisch zieken: wat veranderde sinds 1 januari 2015?
- Hospitalisatieverzekeringen: voorafbestaande aandoeningen en leeftijdsbeleid
- Medische expertise bij verzekeringen
- Op reis met een chronische ziekte: ben je verzekerd?
Wat is een verzekering?
Een verzekering is een overeenkomst waarbij de verzekeringsnemer een premie betaalt aan een verzekeraar. In ruil voor deze premie belooft de verzekeraar betalingen te doen wanneer een onzekere gebeurtenis (=risico) zich voordoet. De verzekeringsnemer heeft er alle belang bij dat het risico zich niet voordoet. Risico’s als brand, auto-ongeval, ziekte, vroegtijdig overlijden, … hebben immers een grote impact op het budget van een persoon of gezin. Wanneer bijvoorbeeld een woning afbrandt, zullen slechts weinigen de schade uit eigen zak kunnen betalen.
Door een verzekering af te sluiten dekt de verzekeringsnemer zich in tegen de financiële gevolgen van deze onzekere gebeurtenissen. Indien de verzekeringsnemer de pech zou hebben dat het risico hem overkomt, dan zal de verzekeraar de schade vergoeden uit de aangelegde voorraadpot of reserve van betaalde premies.
De verzekeraar legt dus een voorraadpot aan met de ontvangen premies, waarmee hij de schadegevallen van pechvogels kan vergoeden. Deze voorraadpot van premies dient voldoende groot te zijn om de risico’s die gebeuren, te kunnen opvangen. Hij zal dan ook iedere verzekeringsnemer een premie vragen die in verhouding staat tot de kans dat het risico bij deze persoon zich zal realiseren. De premie wordt berekend op basis van onder andere de informatie die de verzekeraar bij de verzekeringsnemer opvraagt (bijvoorbeeld grootte van een huis, kostprijs van een auto, gezondheidstoestand, …).
Waarom hebben personen met een chronische ziekte of handicap problemen om een verzekering af te sluiten?
Het is eigen aan de huidige verzekeringsactiviteit om verzekeringsnemers onder te verdelen in groepen die een gelijkaardig risicoprofiel hebben. Binnen één groep betaalt iedereen hetzelfde bedrag. Met andere woorden: gelijkaardige risico’s betalen eenzelfde premie. Daardoor zullen oudere mensen bijvoorbeeld een hogere premie betalen voor een overlijdensverzekering dan jongeren (de sterftekans neemt toe met de leeftijd) en zullen omgekeerd bij een autoverzekering jongeren meer moeten betalen dan ouderen (jongeren hebben minder rij-ervaring). Verzekeraars mogen dus onderscheid maken, wat niet betekent dat zij discrimineren. Indien zij een onderscheid maken dan moeten zij dit onderscheid wel objectief en redelijk kunnen rechtvaardigen. Zij zijn met andere woorden verplicht om hun beslissing te motiveren.
De onderverdeling in groepen met gelijksoortige risicoprofielen heeft tot gevolg dat sommige groepen van mensen, die volgens de verzekeraar een hoog risicoprofiel hebben, vaak zeer hoge premies betalen voor verzekeringen of eenvoudigweg uitgesloten worden door de verzekeraar.
Het Vlaams Patiëntenplatform vzw herwerkte in 2012 zijn standpunttekst over de verzekeringsproblematiek van personen met een chronische ziekte of handicap en hun omgeving. Het Vlaams Patiëntenplatform vraagt onder andere de realisatie van de werkelijke toegang tot verzekeringen voor de belangrijke levensrisico’s en aanvaardbare polisvoorwaarden voor personen met een chronische ziekte. Klik hier om de standpunttekst ‘Verzekeringsproblemen van mensen met een chronische ziekte of handicap en hun omgeving’ te downloaden.
Plichten, maar ook rechten
Ieder verzekeringscontract vermeldt de plichten die een verzekerde moet vervullen om het contract te laten gelden. Zo moet hij bijvoorbeeld tijdig de premie betalen en eventuele schade melden binnen een afgesproken termijn. Het contract vermeldt ook de siutaties waarin de verzekerde recht heeft op een schadevergoeding en bijkomende diensten.
Vele verzekerden lezen hun contract niet grondig na en kennen hun rechten niet goed. Ze gaan gemakkelijk in op alle vragen van de verzekeraar, uit schrik dat ze anders niet aan een verzekering geraken. maar verzekeraars mogen niet zomaar alle vragen stellen. Op de vragen die wettelijk toegelaten zijn, ben je wel verplicht een eerlijk antwoord te geven.
Welke informatie moet je meedelen en welke niet?
Vooraleer je een verzekering kan afsluiten, zal de verzekeraar informatie verzamelen om het risico te kunnen inschatten. Je bent verplicht om de verzekeraar spontaan alle relevante gegevens mee te delen die belangrijk zijn om het risico te beoordelen. Voor verschillende verzekeringen moet je een medische vragenlijst invullen waarin men je vraagt of je een chronische aandoening of handicap hebt. Als dat zo is, mag je dat dus niet verzwijgen.
Indien je toch met opzet relevante gegevens achterhoudt voor de verzekeraar en de verzekeraar ontdekt dit, dan kan de verzekering nietig verklaard worden. Bij een schadegeval zal de verzekeraar je niet vergoeden en mag hij als hij bewijst dat je met opzet hebt gehandeld je reeds betaalde premies behouden.
Rechten in verband met medische vragenlijsten en medische onderzoeken
Voor verschillende verzekeringen zoals een hospitalisatieverzekering, een verzekering gewaarborgd inkomen, een schuldsaldoverzekering, een uitvaartverzekering, … moet je op voorhand een medische vragenlijst invullen. Op basis van deze vragenlijst bepaalt de verzekeraar onder welke voorwaarden en premie hij deze verzekering wil afsluiten. In sommige gevallen zal de arts van de verzekeraar, die de medische vragenlijst bestudeert, bijkomende informatie wensen over de kandidaat-verzekerde. Dit kan gebeuren door de kandidaat-verzekerde verdere informatie op te laten vragen bij zijn behandelend arts, ofwel door de kandidaat-verzekerde te onderwerpen aan een medisch onderzoek.
Medische vragenlijsten
In een medische vragenlijst mag men enkel vragen stellen over je huidige gezondheidstoestand. Vragen over genetische gegevens zijn verboden. Men mag dus niet peilen naar ziekten die je nu nog niet hebt, maar in de toekomst zou kunnen ontwikkelen. Als je ooit een erfelijkheidsonderzoek hebt laten doen, dan moet je dit niet melden aan de verzekeringsmaatschappij. Pas als een ziekte zich gemanifesteerd heeft, moet je dat vertellen. Het verbod om genetische informatie op te vragen houdt ook in dat de verzekeraar niet mag vragen naar ziekten die zich voordoen in je familie. Hij mag dus niet informeren naar de gezondheidstoestand van je grootouders, ouders, broers, zussen, …
Als de adviserend arts van de verzekeraar bijkomende inlichtingen wenst, kan hij die via jou vragen aan je behandelend arts. Je arts moet zich beperken tot een beschrijving van je gezondheidstoestand vandaag. Hij kan bijvoorbeeld een medisch attest afleveren dat aantoont dat je chronische ziekte stabiel is. Hij mag alleen informatie bezorgen aan de arts van de verzekeraar en enkel die informatie geven die noodzakelijk is voor het afsluiten van de overeenkomst.
Medische onderzoeken
Voor bepaalde verzekeringen vraagt men soms een medisch onderzoek, bijvoorbeeld wanneer je je wil verzekeren voor een hypothecaire lening met een hoog bedrag. De medische onderzoeken mogen niet steunen op technieken van genetisch onderzoek en dienen dus slechts om de voorgeschiedenis van de huidige gezondheidstoestand na te gaan.
Ook wanneer je al een contract hebt, kan je men je onderwerpen aan een medisch onderzoek. Dat dient bijvoorbeeld om het percentage arbeidsongeschiktheid te bepalen wanneer je een beroep doet op een inkomensverzekering bij invaliditeit.
Medische onderzoeken voor en tijdens het verzekeringscontract zijn onderworpen aan de Wet op de Patiëntenrechten. De persoon die het onderzoek ondergaat heeft dus recht op een kwaliteitsvolle dienstverlening, op informatie over de zaken die onderzocht of geanalyseerd worden, op inzage in het patiëntendossier, op een afschrift van het patiëntendossier en recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer.
Indien één van deze rechten niet nageleefd wordt, dan kan je een klacht neerleggen bij de Federale Ombudsdienst Rechten van de Patiënt of de Ombudsdienst van de Verzekeringen.
Standpunttekst Medische gegevens in het kader van verzekeringen
Sinds juli 2013 beschikt het Vlaams Patiëntenplatform vzw ook over een standpunttekst ‘Gezondheidsgegevens in het kader van verzekeringen’. Het juridisch kader voor het gebruik van gezondheidsgegevens binnen de verzekeringssector vertoont verschillende gebreken. Deze gebreken leiden tot interpretatieverschillen en rechtsonzekerheid.
Het Vlaams Patiëntenplatform vzw pleit daarom onder andere voor:
- heldere definities in de verzekeringswetgeving,
- een statuut voor artsen die verzekeringsondernemingen adviseren,
- een vraaggestuurde mededelingsplicht in plaats van een spontane mededelingsplicht,
- de invoering van standaard medische vragenlijsten,
- een betere controle op de motiveringsplicht van verzekeringsondernemingen,
- een databank voor bijstandsartsen en
- ethische richtlijnen voor minnelijke medische expertises.
Klik hier om de standpunttekst ‘Gezondheidsgegevens in het kader van verzekeringen’ te downloaden.
Schuldsaldoverzekering voor chronisch zieken: wat veranderde sinds 1 januari 2015?
Sinds jaar en dag strijdt het Vlaams Patiëntenplatform vzw (VPP) samen met zijn achterban voor een verbeterde toegang tot de verzekeringsmarkt voor personen met een chronische ziekte of handicap. Regelmatig ontvangt het klachten van patiënten over bijpremies of weigeringen voor een schuldsaldoverzekering. Het VPP plaatste deze problematiek op de beleidsagenda en werkte actief mee aan de totstandkoming van de wet Partyka. Deze wet wil de toegang tot de schuldsaldoverzekering voor personen met een chronische ziekte of handicap verbeteren. De wet regelt verplichtingen voor de verzekeraar op vlak van transparantie, beroepsmogelijkheden en een solidariteitsmechanisme voor betaalbare schuldsaldoverzekeringen. Sinds 1 januari 2015 ging de wet Partyka eindelijk van start. Klik hier voor de volledige inhoud van de wet Partyka.
Hospitalisatieverzekeringen: voorafbestaande aandoeningen en leeftijdsbeleid
1. Voorafbestaande aandoeningen
Het Vlaams Patiëntenplatform vzw ontvangt regelmatig volgende vragen over hospitalisatieverzekeringen:
“Ik lijd aan een ziekte maar ben niet verzekerd. Kan ik nog een hospitalisatieverzekering afsluiten? Zal ik geweigerd worden omwille van mijn ziekte of meer moeten betalen?”
“Ik ben ontevreden over mijn huidige hospitalisatieverzekering maar ik heb ondertussen aan een aandoening die gedekt wordt. Kan ik overschakelen naar een andere hospitalisatieverzekering? Wordt mijn aandoening bij een andere hospitalisatieverzekering uitgesloten?”
De antwoorden op deze vragen zijn geruststellend. Personen met een bestaande ziekte kunnen wel degelijk een hospitalisatieverzekering afsluiten en van hospitalisatieverzekering veranderen. Hospitalisatieverzekeringen van mutualiteiten bieden namelijk een dekking voor de kosten van voorafbestaande aandoeningen. Je moet hiervoor niet meer betalen dan iemand anders. De manier waarop een mutualiteit voorafbestaande aandoeningen dekt, kan wel verschillen. Volgende elementen zijn hierbij zeker belangrijk om na te gaan:
- Geldt er een tijdelijke of definitieve uitsluiting van supplementen voor eenpersoonskamers bij een opname voor de voorafbestaande ziekte?
- Komt de voorafbestaande ziekte in aanmerking voor de waarborg ambulante kosten voor ernstige ziekten?
- Hoelang geldt de wachttijd? Na hoeveel maanden kan je met andere woorden gebruik maken van de verzekering?
Het Vlaams Patiëntenplatform vzw maakte voor 2016 opnieuw een vergelijking over hoe hospitalisatieverzekeringen voorafbestaande ziekten dekken. Daarnaast geven we ook een overzicht van de premies van hospitalisatieverzekeringen en het leeftijsbeleid ten aanzien van 65-plussers.
Hoe zit het dan met private hospitalisatieverzekeraars?
Private verzekeraars zullen iemand met een bestaande ziekte de toegang tot de hospitalisatieverzekering niet weigeren. Ze sluiten in tegenstelling tot mutualiteiten wel de kosten van voorafbestaande ziekten of aandoeningen uit. Er is met andere woorden geen dekking voor de ziektes die je al hebt bij het afsluiten van de private hospitalisatieverzekering. Andere gezondheidsproblemen worden uiteraard wel vergoed. Opgelet: in een groepshospitalisatieverzekering via de werkgever zijn voorafbestaande aandoeningen soms wel gedekt. Vraag dit na bij een gepaste instantie (bijvoorbeeld de personeelsdienst, de vakbond, …) op je werk.
2. Leeftijdsbeleid
Andere gerelateerde vragen die het VPP bereiken:
“Ik heb ontdekt dat mijn 75-jarige moeder niet meer verzekerd is omdat zij de premies vergat te betalen. Kan zij op haar leeftijd nog een hospitalisatieverzekering vinden?”
“Mijn hospitalisatieverzekering is zeer duur maar dekt weinig. Ik ben 69 jaar en heb osteoporose. Kan ik naar een betere verzekering overstappen en blijft mijn ziekte dan gedekt?”
Tot voor kort gold er bij private verzekeraars en mutualiteiten een leeftijdsgrens van 65 jaar. Dit hield in dat als je na 65e niet (of niet meer) verzekerd was, je ook geen hospitalisatieverzekering meer kon afsluiten. Het overschakelen naar een andere hospitalisatieverzekering na je 65e was ook onmogelijk. Sinds vorig jaar (2014) hebben de hospitalisatieverzekeringen van mutualiteiten deze leeftijdsgrens afgeschaft. Ook na je 65e verjaardag kan je bij de mutualiteiten dus nog een verzekering aangaan. 65-plussers die al een verzekering hebben maar ontevreden zijn, kunnen voortaan overschakelen naar de mutualiteiten. Zoals hierboven werd aangehaald, worden voorafbestaande ziektes gedekt. Het Vlaams Patiëntenplatform vzw stelde een overzicht op van de formules van hospitalisatieverzekeringen van mutualiteiten die beschikbaar zijn voor 65-plussers. Wie op latere leeftijd een verzekering afsluit, moet een leeftijdstoeslag betalen. Meer informatie hierover vind je in weergave van de premies. Bij private verzekeraars geldt de leeftijdsgrens van 65 jaar wel nog.
Medische expertise bij verzekeringen
Patiënten kunnen in aanraking komen met medische expertises bij verzekeringen. Het doel van een medische expertise is om de gevolgen van een ziekte of ongeval vast te stellen en een mogelijke vergoeding te berekenen.
Bij verzekeringen kan een medische expertise plaatsvinden om een verzekeringscontract uit te voeren of om een verzekeringsgeschil op te lossen.
Als patiënt ben je meestal niet vertrouwd met een medische expertise. Dat zorgt voor grote onzekerheid. Het Vlaams Patiëntenplatform vzw stelde daarom een handleiding op. Met deze handleiding willen we patiënten belangrijke informatie en praktische tips geven om zich goed voor te bereiden op een medische expertise en om weloverwogen keuzes te maken.
Op reis met een chronische ziekte: ben je verzekerd?
Stel:
-Je hebt een darmziekte, een reumatische aandoening of een spierziekte en je wil graag op vakantie naar de zon. De ziekte is stabiel maar vóór of tijdens de reis krijg je plots te maken met een onverwachte opstoot van je aandoening.
Hoe zit het met reisverzekeringen en diensten reisbijstand in dergelijke situaties? Worden voorafbestaande ziekten al dan niet gedekt? Wat is het beleid? Zijn er specifieke uitsluitingen of voorwaarden voor voorafbestaande ziekten, aandoeningen of letsels? Het Vlaams Patiëntenplatform vzw zocht het uit. Klik hier voor het overzicht.